Κυριακή 9 Φεβρουαρίου 2019
ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΣΤ΄ ΛΟΥΚΑ
(Λουκ.18, 10-14)
ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ
Αγαπητοί μου αδελφοί,
Καλό Τριώδιο. Σήμερα με την ανάγνωση της παραβολής του Τελώνου και Φαρισαίου η Εκκλησία μας εισέρχεται σε μια νέα περίοδο, που ο ευλαβής και ευσεβής λαός μας την ονόμασε περίοδο του Τριωδίου. Λέγεται έτσι, διότι οι ψάλτες στην Εκκλησία μας, ανοίγουν από σήμερα ένα βιβλίο που οι κανόνες του έχουν μόνο τρεις ωδές, ενώ κανονικά, όπως ξέρουμε, οι ωδές είναι οκτώ. (οι κανόνες είναι μια σειρά από τροπάρια που ψάλλονται το πρωί στον όρθρο). Επειδή στο εξής ψάλλουν οι ψάλτες μας μέσα από το βιβλίο των τριών ωδών, γι’ αυτό και η περίοδος αυτή ονομάσθηκε Τριώδιο.
Το βιβλίο αυτό με τις τρεις ωδές καλεί όλους μας, κλήρο και λαό, σε αυτογνωσία, σε μετάνοια με δάκρυα και συντριβή καρδιάς, σε επιστροφή από την αμαρτία και την ασωτία στο δρόμο του Θεού. Ξεκινά την περίοδο αυτή ένας ολόκληρος πνευματικός αγώνας με στόχο να κατανοήσει κάθε άνθρωπος ότι οι αμαρτίες που καθημερινά διαπράττει οδηγούν αφ’ ενός μεν τον ίδιο στην καταστροφή και στον πνευματικό θάνατο· αφ’ ετέρου δε, οι αμαρτίες αυτές που διαπράττουμε, οδήγησαν τον Ιησού Χριστό επί του Σταυρού, διότι ο Κύριός μας έγινε εξαιτίας μας, ο αίρων τας αμαρτίας του κόσμου.
Στην σημερινή ευαγγελική περικοπή που ακούσαμε, αγαπητοί μου αδελφοί, ακούσαμε τον Κύριο να εκφωνεί μια παραβολή, η οποία είναι παρμένη από την καθημερινή ζωή και συγκεκριμένα μέσα από το Ναό. Δυο άνθρωποι, ανέφερε ο Ιησούς, ανέβηκαν στο Ναό με σκοπό να προσευχηθούν.
Ας δούμε τον τρόπο που προσεύχεται ο καθένας τους και γιατί δικαιώνεται ο αμαρτωλός και όχι ο εκπρόσωπος του Νόμου. Όταν φθάνει στο Ναό ο Φαρισαίος στέκεται επιδεικτικά και εγωιστικά και αρχίζει να προσεύχεται ευχαριστώντας το Θεό και τονίζοντας ότι δεν είναι κλέφτης, άδικος, άτιμος σαν τον τελώνη και αρχίζει να λέει τα κατορθώματά του, ότι δηλαδή νηστεύει, δίδει από το εισόδημά του ένα μέρος για ελεημοσύνη και γενικά τηρεί τον Νόμο. Αν δούμε όμως με προσοχή την προσευχή του Φαρισαίου, θα διακρίνουμε ότι η προσευχή αυτή σε τελική ανάλυση είναι ένας έπαινος του εαυτού του και των αρετών του.
Από την άλλη ο τελώνης φθάνει στο Ναό και πηγαίνει σε μια γωνιά σκυφτός και δεν τολμά να σηκώσει τα μάτια του στον ουρανό. Αυτός, αντίθετα προς τον Φαρισαίο, δεν κομπάζει για τα κατορθώματά του, αλλά κτυπά συνεχώς το στήθος του και ζητά από τον Θεό να τον συγχωρέσει. Δεν κρίνει κανένα, αλλά κατακρίνει μόνο τον εαυτό του, τον οποίο βλέπει χαμένο χωρίς το έλεος του Θεού. Δεν δικαιολογείται, αλλά βλέπει ότι κάθε δική του πράξη συνδέεται με την αμαρτία και αυτό τον οδηγεί σε συνεχή προσευχή. Έχει συναίσθηση του ποιος είναι. Βλέπουμε, στο πρόσωπο του τελώνη, να ενσαρκώνεται η ταπείνωση.
Η παραβολή μας περιγράφει δυο ανθρώπους εντελώς αντίθετους μεταξύ τους και αυτό φαίνεται στον τρόπο που προσεύχονται. Ο ένας γεμάτος εγωισμό, υπερηφάνεια και κατάκριση για τον συνάνθρωπό του. Ο άλλος γεμάτος ταπείνωση, συντριβή από την αμαρτία και χωρίς δικαιολογίες οδηγείται στην αναγνώριση των λαθών του και ζητά το έλεος του Θεού. Ο Ιησούς δεν κατηγορεί το Φαρισαίο, γιατί είναι ενάρετος και εκτελεί τυπικά τα θρησκευτικά του καθήκοντα. Τον κατηγορεί γιατί σε αυτά στηρίζει τη ζωή του και όχι στο Θεό. Δίνει σημασία στον τύπο και όχι στην ουσία. Ότι κάνει το κάνει για να εξυπηρετήσει τον εγωισμό του. Είναι σωστό ο άνθρωπος να ασχολείται και να ντύνεται με τα στολίδια των αρετών, αλλά πάντοτε αυτά πρέπει να συνδέονται με την ταπείνωση, που είναι η βασίλισσα των αρετών, σύμφωνα με τον ιερό Χρυσόστομο.
Από την άλλη ο τελώνης δικαιώθηκε όχι γιατί ήταν αμαρτωλός αλλά γιατί είχε συνείδηση του ποιος είναι, είχε συναίσθηση της αμαρτωλότητάς του και γι΄ αυτό χωρίς περιττά λόγια ζητά το έλεος του Θεού, γιατί μόνο αυτός μπορεί να τον σώσει και όχι ο εαυτός του. Οι αρετές για να καρποφορήσουν πρέπει να συνοδεύονται από την ταπείνωση, ώστε να ανυψώσουν τον άνθρωπο κοντά στο Θεό.
Η ταπείνωση είναι η μεγαλύτερη αρετή, γιατί χωρίς αυτήν δεν μπορούμε να αποκτήσουμε καμία άλλη αρετή. Αμήν.
ΛΟΥΚΑ ΤΣΟΥΚΟΥ
ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΕΡΜΟΥΠΟΛΕΩΣ ΠΟΛΙΟΥΧΟΥ ΣΥΡΟΥ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ
